Nagłe starzenie po 44. i 60. roku życia: co się zmienia i jak temu zapobiec

O tym niezwykle ważnym badaniu, opublikowanym w Nature, pisało wielu blogerów naukowych. Ale jestem pewna, że wielu z was mogło przeoczyć to odkrycie, dlatego jeszcze raz zwracam na nie uwagę. Teraz przeczytajcie każde słowo bardzo uważnie.

Naukowcy odkryli: starzejemy się nie stopniowo, lecz skokowo!

Są dwa kluczowe „punkty załamania” wieku — w wieku 44 i 60 lat. Właśnie wtedy ciało gwałtownie zmienia się na poziomie molekularnym.

Czym są zmienne molekularne?

To wewnętrzny „świat” naszego ciała.

Transkryptom to sposób, w jaki geny się „włączają” i sterują organizmem. Mamy geny przez całe życie, ale nie wszystkie działają tak samo w różnych okresach. Transkryptom to zestaw aktywnych instrukcji — genów, które są w danym momencie „odczytywane”. W różnych okresach życia „czytane” i realizowane są różne zestawy genów.

W punktach przełomowych — w wieku 44 i 60 lat — gwałtownie zmienia się zestaw aktywnych genów. Zaczynają dominować geny związane ze stanem zapalnym, starzeniem komórkowym i osłabioną regeneracją. Jednocześnie geny odpowiedzialne za naprawę komórek stają się mniej aktywne.

Skutek: spada zdolność organizmu do samonaprawy, a „ciche” zapalenie tła nasila się, co przyspiesza starzenie.

Proteom to zestaw białek, które są produkowane — a białka to „cegiełki” naszego ciała.

Skład białek w organizmie się zmienia: zmniejsza się ilość białek odpowiedzialnych za wzrost, regenerację tkanek i równowagę hormonalną.

Wzrasta natomiast poziom „złych” białek — tych, które sprzyjają stanom zapalnym, zwłóknieniu i utlenianiu. Zaburza się równowaga enzymów odpowiadających za pracę serca, naczyń krwionośnych i mózgu.

Skutek: mięśnie słabną, naczynia krwionośne tracą elastyczność, a praca mózgu spowalnia.

Metabolom to wszystkie małe cząsteczki powstające w trakcie przemiany materii — glukoza, tłuszcze, aminokwasy. Dostarczają energii, budują komórki i umożliwiają życie.

Inaczej mówiąc, metabolom pokazuje, jak działa metabolizm. W „załamaniach” starzenia zmienia się zdolność komórek do przyswajania energii: pojawia się insulinooporność (zaburzone przetwarzanie cukru). Tłuszcz zaczyna odkładać się inaczej — wokół narządów, w wątrobie. Zaburza się równowaga lipidowa — rośnie poziom „złego” cholesterolu.

Skutek: zwiększa się ryzyko cukrzycy, otyłości, problemów z wątrobą i sercem.

Mikrobiom to kolonie bakterii, grzybów i innych mikroorganizmów w naszym ciele (głównie w jelitach). Pomagają trawić pokarm, wytwarzać witaminy, wspierają odporność, nastrój i pracę mózgu.

Podczas „załamań” starzenia zmniejsza się różnorodność bakterii — to jeden z markerów starzenia. Wzrasta liczba bakterii zapalnych, które wydzielają toksyny. Spada ilość bakterii produkujących krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe — to one chronią przed stanami zapalnymi i chorobami jelit.

Skutek: osłabienie odporności, problemy trawienne, wzrost ogólnego stanu zapalnego w organizmie.

Dlaczego to ważne?

Te zmiany nie zachodzą stopniowo — pojawiają się gwałtownie, a potem organizm funkcjonuje już na „nowym, mniej wydajnym poziomie”.

Dlatego u wielu osób w wieku 44 lub 60 lat nagle:

• pojawia się zmęczenie;
• odkłada się tłuszcz;
• boli serce;
• spada wytrzymałość;
• pogarsza się pamięć.

Badanie wykazało: tylko 6% tych zmiennych (metabolom, proteom, mikrobiom itd.) zmienia się z wiekiem płynnie. A 81% — zmienia się SKOKOWO, w konkretnym okresie życia.

Dlatego często odczuwamy: „Wszystko było dobrze — i nagle zdrowie się pogorszyło.” To nie wyobraźnia — to fakt biologiczny.

Co dokładnie się zmienia?

Skok nr 1 — około 44. roku życia:

• Wątroba, metabolizm tłuszczów, przetwarzanie alkoholu — wszystko działa mniej wydajnie.
• Serce i naczynia krwionośne — krążenie nie jest już tak skuteczne.
• Skóra i mięśnie — zaczynają tracić jędrność i siłę.

Skok nr 2 — około 60. roku życia:

• Osłabia się odporność.
• Zaburza się metabolizm cukru — rośnie ryzyko cukrzycy.
• Pogarsza się praca nerek — filtracja staje się mniej wydajna.
• Dodatkowo pogarsza się stan serca, skóry i mięśni.

Dlatego w wieku 44 i 60 lat wiele osób ma wrażenie, że „nagle przychodzi starość” — choć jeszcze wczoraj wszystko było w porządku.

Co robić? Jak złagodzić te skoki?

Przygotować się Z WYPRZEDZENIEM — najlepiej działać przed 40. rokiem życia.

Inteligentne monitorowanie:

• Od 35. roku życia: raz w roku wykonywać rozszerzone badania krwi — cukier, lipidy, praca wątroby i nerek.
• Kontrola naczyń i serca: EKG, USG.
• Analiza mikrobiomu.

Zrównoważona dieta:

• Przed 44. rokiem życia: minimum alkoholu, mniej tłuszczów nasyconych, więcej ryb, oliwy z oliwek, warzyw, jagód.
• Po 60. roku życia: więcej błonnika (warzywa, pełne ziarna), mniej cukru i prostych węglowodanów. Dokładniej: maksimum błonnika — warzywa, jagody, zielenina — one odżywiają „dobre” bakterie mikrobiomu. Omega-3: tłuste ryby lub suplementy. Mało cukru i prostych węglowodanów — aby zapobiec insulinooporności. Prebiotyki i probiotyki — dla wsparcia mikrobiomu.

Ruch i trening:

• Ćwiczenia siłowe — wspierają mięśnie i kości, spowalniają starzenie, stymulują produkcję „młodych” białek. Nawet 2–3 razy w tygodniu — to już świetnie.
• Aktywność aerobowa — spacer, bieganie, pływanie — dla serca, naczyń krwionośnych i płuc.
• Elastyczność i równowaga — joga, stretching — by zachować sprawność ruchową.

Sen i regeneracja:

• 7–8 godzin dobrej jakości snu każdej nocy. Sen regeneruje transkryptom i proteom — w nocy aktywują się geny naprawcze.
• Zdrowy rytm dobowy — bez nocnego przemęczenia.
• Zminimalizować stres. Przynajmniej praktyki oddechowe, medytacja — redukują stany zapalne wywoływane stresem.

Witaminy i minerały:

• Witamina D, omega‑3, magnez — zgodnie z zaleceniem lekarza.
• Po 60. roku życia — szczepienia profilaktyczne, wsparcie odporności.

Personalizacja:

• Nie podążaj ślepo za modą — wybierz odpowiednie składniki odżywcze, ćwiczenia i badania razem ze specjalistą.

Krótko:

Przygotuj się NA skoki — a nie zamienią się w przepaście, drogie dziewczyny i chłopaki.
Zadbaj o siebie już teraz — a ciało odwdzięczy się energią i zdrowiem także po sześćdziesiątce.

Oksana SKYTALINSKA – lekarz, dietetyk
Na podstawie materiałów z Facebooka